شطح و شیوۀ بیان آن در مثنوی

نویسندگان

ناصر جابری

دانشگاه خلیج فارس بوشهر علی اصغر قهرمانی مقبل

هیأت علمی

چکیده

این پژوهش به منظور بررسی مقولۀ شطح در مثنوی انجام شده است. برای این منظور به شیوۀ تحلیلی- توصیفی؛ نخست با مطالعۀ دو کتاب شرح شطحیات و تذکره الأولیاء و برخی از کتب و مقالاتی که به این موضوع پرداخته اند، حدود و مصادیق شطح تبیین شده است. سپس با مطالعۀ مثنوی مولانا آن چه را که می تواند از مصادیق شطح به شمار آید با نمونه های روزبهان و عطار مورد تطبیق و تحلیل قرار گرفته است و با توجه به گوناگونی مضامین شطح، ضمن لحاظ بنیان عرفانی آن ها، از طریق یک نمودار دایره ای پیوند این موضوعات گوناگون نیز با یکدیگر مشخص شده است. این نمودار نشان می دهد که پیوند شطحیات مبتنی بر مضمون «فنا و وصال» است و موضوعات شطح در عناوینی مانند محرک وصال، راه وصال، زمینۀ وصال، موانع وصال، نتایج وصال و زبانِ واصلان قابل تقسیم است. این تحقیق هم چنین نشان می دهد مولانا اغلب مصادیق شطح را در مثنوی مطرح کرده است، اما شیوه بیان او که مبتنی بر تفسیر، قصه و تمثیل است، گفته های او را پذیرفتنی کرده است. بر اساس این روش، شطحیات تند تغییر ماهیت نمی دهند، اما تغییر لحن می دهند و مقبول واقع می شوند. بالأخره اینکه نباید شطح را منحصراً مقوله ای زبانی دانست؛ بلکه بسیاری از شطحیات، رفتاری بوده-اند و نوعی هنجارشکنی یا هنجارگریزی اجتماعی به شمار می آیند.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

شطح در مثنوی مولوی

چکیده : شطح واقعیت و حقیقت اعتقادات صوفیه است که در حال مستی به نا خواست بر زبان آنها جاری می شود و به کمال و تمام برخی در ظاهر و باطن ، برخی در ظاهر و برخی در باطن مخالف شرع مقدّس اسلام می باشد اما شطّاحان در حال هوشیاری همین شطحیّات و رموز را در پوشش داستان ها و حکایات و تمثیل ها و مثل ها و تأویل ها بیان می کنند تا نامحرمان بر اسرار آنها مطّلع نشوند و تکفیرشان ننمایند و اذیّت و آزارشان نکنند و ب...

ملاحظاتی درباره شطح و معانی آن

The Present article discusses Shath (Ecstatic Phrase Or Paradox) or circumlocution as a concept in Islamic Sufism. The author has Consulted Sufism sources and dictionaries to define the word and to classify it Kinds. Shath may relate to behavior, to dreams, or to speech , each of which has been briefly described in this paper.

متن کامل

جایگاه، هدف و شیوۀ بیان داستان (مَثَل) در شاهنامۀ فردوسی

جایگاه ویژۀ مَثَل در فرهنگ ایرانی سبب توجه شاعران و نویسندگان بسیاری به این عنصر بلاغی شده است. حکیم ابوالقاسم فردوسی نیز همچون دیگر شاعران با آگاهی از قدرت اقناعی‏ نهفته در مَثَل، در نامورنامۀ خویش به مناسبت‏های گوناگون به داستان‏زنی (بیان مَثَل) روی می‏کند؛ اما مقام و موقع داستان‏زنی‏های وی خاص است. در تحقیق حاضر کوشش شده است تا با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی نشان داده شود که فردوسی غالباً هنگام نا...

متن کامل

کوه و معانی نمادین آن در بیان عواطف عارفانه و عاشقانه ی مولانا در مثنوی

مولوی پرآوازه ترین شاعری است که لطیف ترین و با شکوه ترین معانی زندگی را در قالب مثنوی به جهانیان عرضه کرده است. مثنوی را به عنوان گنجینه ای از تصاویر بی پایان و مولوی را با قدرت تصویرگری بی مانند، می شناسیم. مولوی از ساده ترین جلوه های زندگی و مظاهر بی مانند عالم طبیعت از جمله کوه، نفیس ترین و ناشنیده ترین درس ها را به ما می آموزد و به دنیای کهنه و غم زده­ی درون ما، جامه­ای از طراوت و تازگی می ...

متن کامل

بررسی بیان تمثیلی و ابزارهای طنزآوری در مثنوی معنوی

نویسندگان و شاعران برای مقاصد خویش از ابزارها و شیوه‌های گوناگون بلاغی و بیانی بهره می‌برند. این ابزارها و شیوه‌ها محمل و ظرفی می‌شوند تا خواننده با مواجهه با آن‌ها به محتوا و معنای درونی آن پی ببرند. تمثیل یکی از این شیوه‌هاست که مولوی از آمیختن این شگرد با طنز و بیان طنزی، خواننده خود را به تأمل و تعمق بیشتر در محتوای اثر وامیدارد. می‌توان مدعی شد که در ادبیات عرفانی فارسی، تمثیل، محوری‌ترین ...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید


عنوان ژورنال:
شعر پژوهی

جلد ۸، شماره ۱، صفحات ۴۱-۶۲

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023